بیابان با کویر چه فرقی دارد؟ آیا با تفاوت های بین بیابان و کویر آشنا هستید؟ آیا می توان این دو اصطلاح را به جای یک دیگر به کار برد؟ بیابان و کویر دو اصطلاح رایج هستند که برای معرفی مناطق آب و هوایی گرم و خشک مورد استفاده عموم قرار می گیرند و در بیش تر مواقع نیز مردم این دو را به یک معنا تفسیر می کنند که البته درست نیست و بیابان با کویر تفاوت های زیادی دارد و این دو اصطلاح از لحاظ جغرافیا و اقلیم کاملاً با هم متفاوت هستند، از طرفی آشنایی با مفهوم کویر و مشخصات چنین منطقه آب و هوایی بکری برای طبیعت گران و گردشگران الزامی است. در این مقاله نیز به بیان تفاوت بیابان با کویر می پردازیم.
آشنایی با تفاوت بیابان و کویر
برای آن که بهتر با تفاوت های بین بیابان و کویر آشنا شوید، این دو اقلیم کاملاً متفاوت را به صورت جداگانه معرفی می کنیم:
-
کویر
کویر معمولا به زمین های پستی گفته می شود که دارای خاک بسیار ریزدانه با سطح ایستادگی بسیار بالای آب می باشد که این شکل ظاهری حاصل نوسانات فصلی شدید است. به بیانی کویر را می توان به صورت عارضه ای در قلب بیابان دانست که درجه شوری آن بالا می باشد. خاک کویر به علت سرشار بودن از املاح گزینه مناسبی برای کشاورزی نیست که در دوران زمین شناسی سوم ایجاد شده اند، البته برخی از این زمین ها شوری کم تری دارند و برای گیاهان هالوفیت یا شورپسند مناسب هستند و گیاهان مقاوم در برابر شوری مانند گز و شور در آن جا رشد می کنند.
همچنین بخوانید | ماسال کجاست
ویژگی های کویر
ویژگی های رایج اقلیم های کویری که معمولاً موجب تمایز این مناطق از مناطق بیابانی می شود و ما کویر را با این مشخصات می شناسیم، عبارتند از:
- کویر خاک های ریزباف مانند رس دارد.
- زمین های کویری معمولاً دارای آب می باشند و سطح آب آن ها بالا است.
- درجه شوری در خاک های کویری بسیار زیاد می باشد.
- کویر را می توان به عنوان عارضه ای در قلب بیابان دانست.
- زمین های کویری سطح صافی دارند، آب معمولاً از ناهمواری های همجوار این زمین ها به داخل آن ها وارد می شود. بنابراین گاهی مواقع آن ها را به صورت دریاچه های فصلی کوچک می بینیم.
- پوشش گیاهی در مناطق کویری، هالوفیت یا شورپسند است.
- کویرها به دو صورت کویر فاقد گیاه و کویر گیاه دار می باشند.
- اغلب کویرها به صورت گیاه دار هستند.
تقسیم بندی کویر
کویرها را به لحاظ پوشش گیاهی می توان در دو گروه زیر جای داد:
- کویرهای دارای پوشش گیاهی
- کویرهای بدون پوشش گیاهی
-
بیابان
بیابان در واقع بخشی از مناطق گرم و خشک است که بارش باران در آن در طول سال به کم تر از ۵۰ میلی متر می رسد.
گاهی نیز ممکن است در مناطق بیابانی هیچ گونه بارشی در طول یک سال اتفاق نیفتد و حتی آب موجود در آن ها نیز با تبخیر شدید مواجه شود. بخش وسیعی از مناطق بیابانی فاقد گیاه است، چون پوشش آن بسیار فقیر و ضعیف می باشد. در بیابان ها احتمال دارد تنها چند روز در سال هوا ابری و بارانی باشد و در عوض تبخیر شدید در آن جا رخ دهد. به لحاظ زمین شناسی نیز بیابان ها به مناطقی گفته می شود که در آن ها فرسایش آب و خاک بسیار زیاد است.
اختلاف دما در این مناطق بین شب و روز بسیار زیاد است. بیابان ها زمستان های سرد و تابستان های گرمی را تجربه می کنند. گاهی برخی از آن ها نیز گونه های کاملاً متفاوت حیوانی یا گیاهی دارند. جانوران و گیاهان چنین مناطقی نیز به گونه ای هستند که خودشان را با زندگی در شرایط سخت بیابانی وقف داده اند. برخی از گستره های بیابانی نیز در اقلیم های متفاوت ذخیره گاهی برای زیست کره هستند که یک محل ارزشمند جهت شناخت زندگی جانوری و گیاهی می باشد.
از نکات بسیار جالب توجه در مورد مناطق بیابانی این است که بسیاری از عموم بر چنین باوری هستند که این مناطق بسیار گرم می باشند، اما جالب است بدانید که ما در کنار بیابان های گرم بیابان های سرد را نیز داریم و نمی توان با قطعیت گفت بیابان ها مناطق گرمی هستند. مثلاً بیابان گابی که در آسیا واقع شده است یک بیابان سرد محسوب می شود.
ویژگی های بیابان
از مهم ترین ویژگی های بیابان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مواد رسوبی در بیابان ها بیش تر به صورت ریگ، شن و ماسه است.
- خاک بیابان بافت درشت تری در مقایسه با خاک کویر دارد.
- مقدار نمک و شوری در خاک بیابان از خاک کویر کم تر است.
- پوشش گیاهی در مناطق بیابانی فقیر، نادر و بسیار کم است.
- بیابان معمولا آب ندارد و تنها در برخی از مناطق مقدار کمی آب پیدا می شود.
- برخلاف کویرها، بیابان ها سطح ناهمواری دارند و چندان مسطح نیستند.
در یک نگاه کلی می توان یکی از بارزترین و مهم ترین تفاوت هایی که می توان برای کویر و بیابان ذکر کرد، حرکات ذرات تشکیل دهنده خاک آن ها می باشد، به طوری که در بیابان ها دانه های شن و ماسه با بادهای ملایم نیز به آسانی جا به جا می شوند. این در حالی است که در کویرها با وجود اندکی پوشش گیاهی و رطوبت چنین جابجایی خیلی کم اتفاق می افتد. از طرفی سطح آب در کویرها بالاتر از بیابان ها می باشد و خاک آن ها در مقایسه با خاک بیابان ریزدانه و نرم تر است.
تقسیم بندی بیابان
در یک تقسیم بندی کلی می توان بیابان ها را به چهار دسته زیر طبقه بندی کرد:
- بیابان های گرم و خشک
- بیابان های نیمه خشک
- بیابان های سرد
- بیابان های ساحلی
نتیجه گیری در این مقاله تفاوت بین بیابان و کویر را بررسی کردیم. با وجودی که در بسیاری از مواقع بیابان و کویر یکی دانسته می شود، اما در واقع دو اصطلاح مختلف برای اقلیم های آب و هوایی کاملاً متفاوت هستند که نمونه هایی از تفاوت های آن ها را بررسی کردیم. در سایت جای خالی بیش تر با این تفاوت ها آشنا شوید.
