چغازنبیل کجاست؟ آیا تا کنون نام معبد چغازنبیل را شنیده اید؟ معبد چغازنبیل در استان خوزستان و شهرستان شوش در نزدیکی منطقه ای باستانی به نام هفت تپه قرار گرفته است. چغازنبیل باز مانده از دوران ایلامی ها می باشد و به تنهایی یک شهر است . اگر علاقه مند به مکان های تاریخی باشید، شاید بارها نام این مکان را شنیده باشید یا حتی از آن دیدن کرده باشید که نخستین اثر تاریخی کشورمان محسوب می شود. زیبایی و جذابیت بی حد چغازنبیل از دلایلی است که گردشگران و توریستان را به خودش جذب می کند. در این مقاله به معرفی جغازنبیل می پردازیم.
آشنایی با چغازنبیل
گفتیم که چغازنبیل باقی مانده دوران ایلامی ها می باشد که حدود ۱۰۰ هکتار وسعت را به خود اختصاص داده است. این مکان به تنهایی مانند یک شهر است و یکی از مهم ترین و شاخص ترین و البته شگفت انگیزترین بناهای تاریخی به جا مانده می باشد. چغازنبیل به دستور یکی از پادشاهان ایلامی قدرتمند در هزاره دوم پس از میلاد ساخته شد و در سال ۶۴۰ قبل از میلاد به دستور آشور بانی پال که پادشاه آشوری ها بود، ویران شد. این بنا نخستین اثر تاریخی کشورمان محسوب می شود که در فهرست میراث جهانی یعنی یونسکو به ثبت رسیده است. این مکان در سال ۱۳۴۸ به عنوان یکی از آثار ملی کشورمان شناخته شد و در سال ۱۹۷۹ میلادی نیز به عنوان نخستین مکان میراث فرهنگی ایران به ثبت رسید.
همچنین بخوانید | تور وان
زیبایی های چغازنبیل
چغازنبیل پس از احداث در نزدیکی شهر باستانی شوش و رودخانه دز مکانی برای عبادت و پرستش دو خدای بزرگ امپراطوری ایلام محسوب شد. در این شهر زیبا ۳ حصار به صورت تو در تو وجود دارد که دارای ۷ دروازه هستند، در فاصله بین حصارها نیز بناها، کاخ‌ها، سازه ها و معابد متعددی وجود دارد که دو محله معروف آن عبارتند از:
- محله شاهی
در بین حصار میانی و حصار درونی یک محله واقع شده است که به آن محله شاهی می گویند. بناهای واقع در این محدوده شامل کاخ های با شماره ۱ و ۲ و کاخ آرامگاه می باشد و به آن معبد خشتی نوسکو نیز می‌گویند. واحدهای مسکونی در این قسمت پراکنده هستند. کاخ آرامگاه ۵ سرداب آجری دارد که در قسمت زیر ۳ عدد از اتاق های آن قرار گرفته است و از موادی مانند قیر طبیعی، آجر، ملات و گچ ساخته شده است. در این کاخ می توان نقاشی های دیواری آجرهای به صورت لعاب دار، منقوش، تابلوهای موزاییکی و تزیینی، گل میخ هایی به صورت لعاب دار، درب های تزیین شده، حوضچه سنگی و غیره را دید که به نوبه خود یک زیبایی خاص و منحصر به فرد می باشد.
- محله تمنوس
در فاصله بین حصار درونی تا حصار میانی یک محله واقع شده است که به آن تمنوس یا مقدس می گویند. در این محله معابد بسیار زیاد و متعددی برای خدایان ایلامی و الهه ها ساخته شده است، به همین دلیل است که به آن جا مقدس گفته می شود. از محله تمنوس ۱۰ معبد اکتشاف شده است که در آنها کتیبه های فراوانی به چشم می خورد که بر روی آن ها نام خدایان معابد حک شده است. آن چه که از اسناد کتبی این معابد به دست می آید این است که در این مکان معابد بیش تری نیز وجود داشته است که البته احتمالاً ساخت برخی از آنها نیمه تمام مانده باشد.
در ضلع شرقی تمنوس چهار معبد به چشم می خورد که آنها را به عنوان معبد ضلع شرقی می شناسند، دو معبد چهارگوش و ساده نیز در تمنوس وجود دارد که با فاصله اندکی از هزاره درونی بنا شده اند.
همچنین بخوانید | تور وان از خوی
شگفتی های چغازنبیل
از شگفتی های جغازنبیل که نظر هر گردشگر و بیننده ای را به خود جلب می کند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کتیبه ها و آجر نوشته های چغازنبیل
یکی از شگفتی های چغازنبیل کتیبه ها و آجر نوشته های آن است که نقش مهمی جهت معرفی کردن این بنای عظیم و شگفت انگیز دارد، به طوری که هزاران کتیبه به صورت یک مجموعه زیگورات، چغازنبیل را مانند یک کمربند در میان خود گرفته اند. بخشی از آنها نیز بر روی اشیا و آثار دیگر نوشته شده است مه به خط و زبان ایلامی می باشند. در این نوشته ها به نکات مهمی مانند مصالح استفاده شده در ساخت، نام سازنده، دلایل ساخت و حتی تزیینات این بنا اشاره شده است.
- نحوه ساخت و موقعیت جغرافیایی بنا
به نظر می رسد معماران این مکان به صورتی کاملاً هوشمندانه و با دقت به موقعیت جغرافیایی، طرح و نقشه آن را اجرا کرده اند. چون این شهر زیبا و باستانی در نزدیکی رودخانه دز واقع شده است، بنابراین امکان بهره برداری و استفاده از آب رودخانه برای آن فراهم بوده است. از طرفی این بنا بر روی یک برجستگی کاملاً طبیعی قرار گرفته که آن را از خطر طغیان رودخانه و سیلاب ها در امان نگه می دارد. از طرفی وجود پشته های طبیعی این مکان را کاملاً در برابر سیلاب ها و طغیان ها محافظت می کند. نکته جالب دیگر این است که در مواقعی که شرایط آب و هوایی ایده آل و خوب باشد، از بالای این بنا می توان شهر شوش را به راحتی دید.
- سازه آبی
از دیگر زیبایی ها و شگفتی های بنای چغازنبیل سازه آبی آن است. این بنا در ابتدا به عنوان یک تصفیه خانه معرفی شده است که آب های جمع شده از بخش های بیرونی حصار شهر را کاملاً تصفیه کرده و در نهایت نیز از طریق کانال ها این آب به داخل حوضچه های کوچک وارد شده و توسط مردم مورد استفاده بوده است، اما در حال حاضر پژوهش هایی در این خصوص انجام شده است که نشان می دهد این سازه بیش تر جهت دفع کردن آب های سطحی در قسمت داخلی شهر به کار می رفته است.
نتیجه گیری
در این مقاله چغازنبیل، ویژگی ها، نحوه بنا و برخی از شگفتی های آن را بررسی کردیم. این اثر زیبا در حال حاضر به عنوان نخستین بنای تاریخی کشورمان معرفی شده و به ثبت یونسکو رسیده است. در سایت جای خالی بیش تر با ویژگی ها، موقعیت جغرافیایی، نحوه ساخت بنا و غیره چغازنبیل آشنا شوید.
